ÇAY ÜRETİMİ VE SORUNLAR

                                                                                               Hasan AZAKLI

                                                                                  Emekli İlköğretim Müfettişi

                                                                                              Eğitimci-Yazar

Günümüzde Doğu Karadeniz Bölgesinde  yaklaşık olarak 760.000 dekar üzerinde yapılan ve 210.000 ailenin  geçimini sağladığı çay tarımı bir çok sorunları ile devam edip gitmektedir.Çay  kampanyasının açılmasına yaklaşıldığı bu günlerde çay üreticisinin daha çay  toplamaya başlamadan önce,çay toplarken ve çay toplandıktan sonra satılması aşamalarında birçok sorunlar ve sıkıntılarla karşı karşıya kalmaktadır.

Çay kampanyası başlamadan önce çay üreticisinin en büyük sorunu çayın budanması,gübrelenmesi,bahçelerin temizliği gibi temel sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır.Çay bahçelerinin  çay kampanyası başlamadan önce dikenlerden,otlardan temizlenip bahçelerin altlarının yüzeysel olarak çapalanması günlerce emek  sarf edilen bir iş olarak üreticinin karşısında durmaktadır.çaylıkların kampanya öncesi temizliği ve  bakımı sonrasında budama işlemleri de aynı emek ve maliyeti içeren bir durumla karşı karşıya kalınmaktadır.Budama işlemlerinde çayın budanması,budanan kısımların kaldırılması  ve budama alanlarının temizliği işlemleri de üreticinin günlerce emek sarf etmesine yol açmaktadır.Çaylıkların budama işlemlerinin akabinde çaylara gübre vurulması işlemleri aşamasına gelindiğinde bu  aşamada da üreticiler bir çok sıkıntı ile yüz yüze kalmaktadır.Öncelikle pahalı gübrelerin satın alınması,satın alınan gübrelerin çay bahçelerine taşınması üreticiler açısından hayli sıkıntılı bir durumla yüz yüze gelmeleri durumunu ortaya koymaktadır.Üretici borçlanarak satın alabildiği gübreleri çay bahçelerine özel arabalar tutarak getirmekte,çay bahçelerine  araba ulaşımı olan en yakın yerden sonra  bu gübreleri sırtında taşıyarak çaylıklara ulaştırmaya çalışmaktadır.Ev halkını oluşturan eş ve çocuklarla yapılan bu işlem gerek emek gerekse maliyet açısından hesaba  katılması gereken bir durum olarak  karşımıza çıkmaktadır.Çayda Çay toplama öncesi yapılan çaylıkların  temizliği,budanması ve gübrelenmesi aşamalarından sonra,üreticinin çilesi bitmemekte bu aşamadan sonra asıl sıkıntı ortaya çıkmaktadır.Çay kampanyasının açılması ile birlikte başlanan çay toplama  çalışmaları yağmur,çamur ayrıca  yazın yakıcı güneşi altında bin bir güçlükle sürdürülmekte,bu şartlar altında toplanan çayların satımı üreticiler açısından bayağı sıkıntılara yol açmaktadır.Çaya Çay-Kur tarafından uygulanan kota ve kontenjanlar üreticileri ayrı bir zorluklarla boğuşma zorunda bırakmaktadır.Hele en yoğun çay toplama zamanı  getirilen günlük  sınırla ve en alt düzeydeki kontenjan uygulaması üreticiyi çileden çıkarmakta,üretici satamadığı çayını pusuda bekleyen ve devletçe belirlenmiş olan taban fiyatın altında çay almayı  hedefleyen özel çay fabrikalarına satmaya muhtaç duruma düşürülmektedir.Çay üreticisi bin bir zorlukla eş ve çocuklarla yağmur,çamur ve güneş demeden topladığı çayı satma telaşını  aylarca yaşamakta,çayını sattıktan sonra ürettiği çayın karşılığını aylar sonra alma durumu ile karşı karşıya kalmaktadır.Üretici sattığı çayın karşılığını zamanında alamaması yüzünden piyasaya borçlanmakta en temel gıda ve giyim ihtiyaçlarını borçlanarak satın alma yoluna düşürülmektedir.Çayın toplanması ve alım yerlerine bahçelerden getirilmesi ayrı bir emek ve maliyet içeren bir sorun olma durumu sorunun başka bir yönünü oluşturmaktadır.Üreticinin alım yerine sattığı çayın alım yerlerinden fabrikaya intikali aşamasında alım yerlerine fabrika tarafından gönderilen araçların yüklenmesinde de angarya olarak çalıştırılma hususu söz konusudur.Bütün bu bin bir güçlükler içerisinde yapılan çay üretimi karşılığı  gerek bahçelerin temizliği,budanması,gübrelenmesi gerekse çayın toplanması,toplanan çayın taşınması,satılması gibi aşamalarda üreticiler tarafından harcanan  emek ve maliyet  ve de  diğer harcamalar göz önüne alınarak çayda taban fiyat belirlenmemesi,belirlenen düşük taban fiyatın altında bile özel fabrikaların üreticiden çay alınmasına göz yumulması çay üreticilerinin bir çok sorunlarından en önemli bir ayağını oluşturmaktadır.

Çay üreticisinin bu sayılan sorunları göz önüne alınarak çay politikasının ve çay taban fiyatlarının belirlenmesi işleminin bu temelde yapılması büyük önem taşımaktadır