TARIMSAL KOOPERATİFLER NASIL OLMA(MA)LIDIR?

Hasan AZAKLI

                                                                                  Emekli İlköğretim Müfettişi

                                                                                              Eğitimci-Yazar

            Ülkemizde tarımsal üretim alanında  emek sarfeden  üretici köylülerin ve çiftçilerin oluşturmuş olduğu tarımsal üretim kooperatifleri  adı altında faaliyet gösteren kooperatifler binlerce üyeleri ve topladıkları yüklü miktardaki ödentileri ile önemli bir kurum olarak şekillenmiş bulunmaktadırlar.

            Binlerce üyesi olan ve yüksek düzeyde üye ödentileri ile yüklü bir mali yapı içerisinde bulunan bu kurumlar asıl olarak üreticilerin lehine kararlar alma ve bu kararları uygulama yerine yönetime seçilen kişi ve kişilerin ortadaki rantı kişisel çıkarlara dönüştürme yapılanmasına gidilmesi gibi olumsuz bir tablonun ortaya çıkmasına neden olunmaktadır.Binlerce üyesi bulunan bu yapılar üreticinin lehine olacak  şekilde nasıl işlevsel haline getirilmelidir?Bu sorunun en iyi cevabı öncelikle bu kooperatiflerin  işleyiş sürecine bağlı olarak şeffaf  ve her an denetlenebilir yönetim yapılanması içerisine girmeleri ile anlam bulacaktır.Örneğin bölgemizde bulunan Tarımsal üretim kooperatifleri yönetimi öncelikli olarak internet ortamında ve sosyal paylaşım gruplarında genel kurul tutanaklarını,yönetim kurulu kararlarını açıkça paylaşmalı,yapılan harcamalar bu iletişim kanalları ile düzenli olarak paylaşılmalıdır.Yoksa kooperatifin yönetimini kazandık mantığıyla demokrat bir yapı haline geldiği öngörüsünde bulunmak hiç de kendi içerisinde tutarlılık taşımamaktadır.Esasen kooperatif yönetiminin kim veya kimler tarafından oluşturulduğu değil,kooperatifin nasıl ve ne şekilde yönetildiğidir.Sol etiketle yönetimi ele geçirmek o kooperatifin şeffaf ve demokratik olacağı ön görüsüne kesinlik kazandıramaz.Süreç içerisinde  kooperatiflerde oluşan rantıbel ortam en keskin “solcuları”da paranın kirli ikliminde rahatlıkla boğmasına yol açmaktadır.Ülkemizde buna benzer sayısız örnekler mevcuttur.Burada yapılacak iş işin başında genel kurul tutanakları,yönetim kurulu kararları,hesap bilançolar,yapılan harcamalar(kalem kalem,fatura numaraları ile ve de nereden alındığı dahil),toplanan gelirler açıkça tüm sosyal iletişim  ve paylaşım sitelerinde paylaşılmalıdır.Bu hususlarda tüm üyeler en etkin bir şekilde sadece genel kurullarda değil tüm zamanlarda periyodik olarak bilgilendirilmelidir.kooperatiflerin nasıl olması gerektiği hususunda diğer bir husus ise kooperatiflerin üreticilerin haklarını  savunan,koruyan ve üreticileri bu temelde örgütleyen bir örgütsel dinamizmi kazanmalarını hedeflemeleri gerekmektedir.Örneğin bölgemizde çay ve fındık üreticilerinin,çay üreticilerinin kontenjan,kota,gübre,taban fiyat,özel sektörün belirlenen taban fiyatın çok çok altında  çay alma,çay alım yerlerinin gruplandırılarak açılması,çay yükleme ve boşaltma işlemlerinin üreticilere yıkılmaya çalışılması,fındık üreticilerinin düşük taban fiyatla fındığını alınmaya çalışılması,doğrudan destek primlerinin önümüzdeki yıllarda da verilmesi v.b. gibi temel üretimsel sorunları kooperatifler ele almalı ve bu sorunların vede sorunlarla ilgili taleplerin dillendirilmesi,talepler etrafında örgütlenme noktasında kooperatifler temel direnç nüveleri olma özelliği kazanmalıdır.Açıklanan bu hususlar yerine getirilmediği ölçüde kooperatif yönetimine kim ve ya kimler gelirse gelsin niyet ne olursa olsun tutarlı ve şeffaf bir yönetimsel yapılanmayı hedeflemeyen her türlü kişi ve yapı, rantsal kirliliğin içerisinde,bu pis lağım sularında yıkanmaya ve kirlenmeye devam edecektir.